In het Katholiek Nieuwsblad van 24 juni jl. is onderstaand artikel te lezen over hoe Mirjam Spruit, stafmedewerkster bij het CPS, betoogt dat er een omslag nodig is bij de sacramenten catechese in de parochies. Lees hieronder het hele artikel. Mirjam is ook beschikbaar om in bisdommen en parochies een lezing/ bezinning over dit onderwerp met pastores en vrijwilligers te begeleiden.
Omslag nodig bij voorbereiding op eerste communie en vormsel
In de overgang van een volkskerk naar een missionaire kerk, zijn er nieuwe uitgangspunten nodig voor de eerste communie en vormselvoorbereiding, betoogt Mirjam Spruit in deze bijdrage.
Deze maanden ontvangen weer duizenden kinderen hun eerste communie of vormsel in Nederland. Naast alle feestvreugde is er echter ook reden voor zorg. Jaarlijks nemen de aantallen vormelingen en eerste communicanten met enkele duizenden kinderen af. Tegelijkertijd laten begeleiders weten dat ze het moeilijk vinden om kinderen en hun ouders warm te maken voor de voorbereiding op de sacramenten. Wat is er aan de hand? En wat kunnen we doen om ervoor te zorgen dat ook de volgende generatie de weg vindt naar Christus en de Kerk?
Een goed begin maken w
e door niet alleen te beseffen dat de kerkelijke situatie is veranderd, maar door ook daadwerkelijk daarmee rekening te houden in onze pastorale praktijk. We leven niet meer in de tijd van de volkskerk – een Kerk die vanzelfsprekend zijn plaats innam in de samenleving – maar in de tijd van de missionaire of ‘keuze’ kerk. Men wordt nu alleen betrokken bij de Kerk als hij/zij er bewust voor kiest. Ik pleit ervoor om de sacramentenvoorbereiding op basis van deze constatering vorm te geven. De uitgangspunten hieronder geschetst – die in lijn liggen met de Oriëntatietekst voor de parochiecatechese, uitgegeven door Nederlandse bisschoppenconferentie in 2009 – geven aan hoe een missionaire houding en weg gestalte kan krijgen in de hedendaagse sacramentenvoorbereiding.
Eerste verkondiging centraal
Ten eerste is het belangrijk dat de voorbereiding op het vormsel en de eerste communie plaatsen van eerste verkondiging of evangelisatie worden, en niet voor een verdere verdieping van het geloof. Er komen ouders en kinderen, die weinig contact hebben gehad met het katholieke geloof en het katholieke leven. Dat betekent dat er mogelijkheden geboden moeten worden om de kernboodschap van evangelie uit te leggen en voor te leven. Het evangelie draait om de Persoon van Jezus Christus en de ontmoeting met Hem, en niet in de eerste plaats om een morele boodschap. De uitdaging is om mensen tot deze ontmoeting met Christus uit te nodigen, zodat ze kunnen beslissen om Hem na te volgen te midden van de kerkgemeenschap. Het belangrijkste is, dat pastores en andere begeleiders dit uitgangspunt sterk voor ogen houden en het in de gehele voorbereiding laten terugkomen en mensen uitnodigen om hier naar toe te groeien, dit ongeacht welk project ze gebruiken. Indien nodig dienen pastores en begeleiders zelf (verdere) vorming te ontvangen hoe ze dat in de praktijk met kinderen en ouders kunnen vormgeven.
Ouders als doelgroep
Ten tweede betekent het dat we bij de eerste communie en het vormsel niet langer alleen de kinderen moeten zien als doelgroep van de sacramentenvoorbereiding, maar ook hun ouders. Als de ouders met hun kinderen spreken over wat zij bij de voorbereiding op de sacramenten gehoord hebben, beklijft er veel meer dan als dat niet gebeurt. Daarbij hebben de ouders ook vorming nodig en de parochie doet er verstandig aan dit aan te bieden tegelijkertijd met de voorbereiding van de kinderen. Dit kan op meerdere manieren gebeuren. Bijvoorbeeld door ruimte te maken voor de gedachtewisseling tussen begeleiders en ouders, via ouderavonden en/of huisbezoek. Of door ze te laten participeren in de voorbereiding. Sommige parochies hebben een “ouder kwartiertje” ingevoerd, waarbij ouders aan het einde van de eerste communie bijeenkomst voor de kinderen worden bijgepraat over wat er besproken is. Nog een manier om de betrokkenheid van ouders te verhogen, is door de voorbereiding van de eerste communie en vormsel (deels) in gezamenlijke bijeenkomsten te doen, waarbij ouders geleerd wordt het geloofsgesprek met hun kind aan te gaan. Heden ten dage zijn er ook parochies die doen aan familie catechese, waarbij ouders, kinderen en broertjes en zusjes betrokken worden en men na afloop samen de eucharistie viert en samen eet (zie het project FamCat in Antwerpen en de sacramentenvoorbereiding van de parochie in Uden en omgeving).
Een levende geloofsgemeenschap
Ten derde is er nog een belangrijk uitgangspunt of randvoorwaarde voor de sacramentenvoorbereiding in de toekomst. Dat is een levende geloofsgemeenschap van alle generaties waarin de ouders en kinderen het geleefde christelijke geloof kunnen ervaren (ook dit werd al aangegeven in de Oriëntatietekst voor de Parochiecatechese uit 2009). Het geloof wordt niet geleerd in “zes bijeenkomsten”, maar in een gemeenschap waar het evangelie geleefd wordt met daarin de dimensies van vieren, leren en dienen. De uitdaging is om deze omgeving te creëren als parochie of om anders zo’n levende geloofsgemeenschap op te zoeken met de ouders en hun kinderen. Dat gebeurt o.a. ook bij de nieuwe bewegingen, rondom kloosters en congregaties of bij levende geloofsgemeenschappen die (tijdelijk) ontstaan bij bedevaarten of reizen.
Zijn bovenstaande uitgangspunten een garantie tot “succes”? Nee, dat zeker niet. Het is God zelf die de gave van het geloof schenkt. Wat wij kunnen doen is randvoorwaarden scheppen, opdat God zo goed mogelijk zijn werk kan doen en dat de kans groter wordt dat mensen hun weg binnen de katholieke Kerk verder kunnen vinden. Daaraan willen deze uitgangspunten bijdragen.