De Veertigdagentijd 2017 nadert (op 1 maart a.s. is het zover). Van oudsher een tijd van bezinning: waar draait het allemaal om? Wat vind ik nu echt belangrijk in het leven? Voor veel mensen is dat hun geloof in God, in Jezus Christus. Maar wat houdt nu eigenlijk ‘geloven’ in? Hierover mocht ik iets vertellen op een jongerenweekend dat eind januari jl. door Jong Katholiek werd georganiseerd. En ook op 21 maart 2017 bij Radio Maria onder de titel ‘Geloof en bekering’: https://soundcloud.com/radiomarianl/2017-03-28-mirjam-spruit-geloof-en-bekering-geloofsvorming
De kern hiervan is dat christelijk geloven draait om je ‘hart geven’ aan God, aan Jezus (en niet om allerlei geboden en verboden zoals zo veel mensen denken). In het evangelie lezen we keer op keer dat mensen vanuit deze ontmoeting met Jezus een nieuw, een veranderd leven gaan leiden (lees bijv. het verhaal over Zacheus in Lucas 19. 1-10). Dat is wat we ‘bekering’ noemen. Graag neem ik u mee in enkele hoofdpunten van die inleiding.
Wat is geloven niet
In eerste instantie is het belangrijk om te beseffen wat geloven niet is. Het is geen kinderachtige voorstelling van de werkelijkheid (“Geloof jij nog in Sinterklaas?”), een vermoeden (“Ik geloof dat het morgen gaat vriezen!”) of een illusie, vlucht of goedkope troost. Nee, geloven in christelijke zin is iets heel anders. Wat is het dan wel?
Wat is geloven wél
Het woord ‘ik geloof’ is in het Latijn ‘credo.’ En dat woord is opgebouwd uit twee woorden, namelijk cor (hart) en dare (geven). Als je zegt: ‘Ik geloof’ betekent dat ‘ik geef mijn hart.’ Geloven gaat dus over een relatie, een vriendschap. Het houdt daarmee ook vertrouwen in. Net zoals je leert zwemmen door op een bepaald moment met je voeten de bodem van het zwembad los te laten in het vertrouwen dat het water je draagt, zo is dat ook met geloven. Zo leer je om te geloven, door op een bepaald moment de beslissing te nemen om te geloven, om je te openen voor God.
Is dat iets waarbij je verstand wordt uitgeschakeld? Nee, natuurlijk niet. Maar geloven overstijgt wel ons verstand. Net zoals dat ook het geval is in een vriendschap tussen twee mensen.
God neemt het voortouw
Daarbij mogen we weten: God neemt altijd het eerste initiatief naar de mens toe (zie bijv. 1 Joh. 4,10). Hij heeft ons het eerste liefgehad en zoekt naar manieren om onze aandacht te trekken, net zoals dat in een relatie tussen twee mensen ook kan gebeuren. Bijvoorbeeld in alledaagse ervaringen, door andere mensen, in ons verlangen, in ons geweten, door ‘toeval’, maar soms ook in ontgoochelingen en lijden, probeert Hij te laten zien dat Hij om ons geeft en ons duidelijk te maken dat Hij een vriendschap met ons wil aangaan. Hij heeft zijn enige Zoon gegeven om ons te redden, opdat wij weer in relatie met Hem zouden kunnen leven (Joh. 3, 16). Wat is daarop ons antwoord?
Geloven is je toevertrouwen aan Jezus
Geloven in christelijke zin betekent dan ook je toevertrouwen aan Jezus, antwoorden op de toenadering die Hij zoekt. “Wie gelooft, zoekt naar een persoonlijke band met God en is bereid alles te geloven wat God over zichzelf openbaart.
Geloof is een gave van God
Ja, maar alleen met de hulp van God, met de hulp van zijn heilige Geest en hulp van andere gelovigen. Het geloof wordt dan ook niet voor niets ‘de gave van het geloof’ genoemd (zie bijv. Efez. 2, 8-9). De Catechismus van de katholieke Kerk (CKK) zegt het zo mooi: “Geloven is slechts mogelijk door de genade en innerlijke bijstand van de heilige Geest” (CKK 154). We mogen dus vragen om de gave van het geloof voor onszelf en anderen. Om de genade om te kunnen geloven, te kunnen vertrouwen. En om de genade om daarin te groeien, met vallen en opstaan, een leven lang.
Geloof is een menselijke daad
Aan de andere kant: is het geloof alleen maar een gave van God, die sommigen wel kunnen bezitten en anderen niet? Nee, ook onze instemming en medewerking is vereist. ‘Ik geloof’ betekent ook uit vrije wil instemmen met de gave van het geloof. Een gave of geschenk wordt pas werkelijk een geschenk als de ander het cadeau aanneemt en uitpakt. Daarom zei de kerkleraar Thomas van Aquino over het geloof, het is: “Een daad van het verstand dat instemt met de goddelijke waarheid op aandrang van de wil die door God met zijn genade daartoe is aangezet” (CKK 155).
Veertigdagentijd 2017
En dan is het nu aan jou en mij: wat is mijn, wat is jouw antwoord? Durf jij te geloven? Durf jij je hart te geven? (MS)
Met dank aan:
– Handleiding van de cursus Opnieuw Beginnen, Een weg naar volwassen geloof met name de tweede bijeenkomst over ‘Wat is geloven?’: https://www.berneboek.com/geloofsopbouw/190163-handleiding-opnieuw-beginnen-cd-9789085282785.html
– Wat is geloof en wat is het niet? Filmpje van bisschop Robert Barron over geloven (Engelstalig): https://www.youtube.com/watch?v=m_4PSgFjtvI